Počeci fudbala u Srbiji se vezuju za kraj 19. veka, kada su prvi entuzijazisti krenuli da isprobavaju novu igru futbol ili loptanje nogom kako se još tada nazivalo sa retkim rekvizitima potrebnim za to. Prvu loptu u Srbiju, a za to se vezuje i početak fudbala u Srbiji, je doneo mladi jevrejin Hugo Buli iz Nemačke gde se školovao i igrao za tamošnju Germaniju iz Berlina, negde početkom 1896. godine, mada postoje i drugačiji navodi gde je on doneo drugu loptu po redu 1901. godine a da je prvu doneo 1898. dr. Milan Radovanović jedan od osnivača SK "Soko".

Loptačka sekcija Soko 1898.

U članku od 23.5.1896. objavljenom u “Večernjim novostima” se iznosi da je novoformirana loptačka sekcija Beogradskog gimnastičkog društva “Soko” 19. maja istog meseca odigrala pokaznu utakmicu nove igre futbol koja se igra sa “loptačom” (pr.aut. To je prvi naziv za fudbalsku loptu) između sebe u Donjem gradu kod Nebojšine kule. U ovom članku kao i sledećim nastavcima pokušaću da obradim taj prvi period i prvih 10 godina od osnivanja prvog kluba i izložiti osnivanja klubova po mestima. Zaboravlja takođe se činjenica da je na današnjim prostorima Vojvodine tada Austrougarske krajem 19. veka igran fudbal. To dovodi do stare zavrzlame, najstariji klub u Srbiji je Bačka iz Subotice dok je nastariji srpski klub Šumadija iz Kragujevca. Da li je baš tako?

Vraćamo se na priču u Hugo Buliju koji je u prostorijama Trgovačke kafane u Beogradu 13. maja 1899. godine osnovao “Prvo srpsko društvo za igru loptom”, a potom su prvi fudbaleri u Beogradu i verovatno u Srbiji izgradili igralište na Guberevcu i juna meseca iste godine odigrava utakmicu između dve ekipe pomenutog društva. Međutim, bitno je napomenuti i druge gradove (bez obzira što je Vojvodina tad bila deo Austrougarske) gde je fudbal krenuo da se razvija. U Subotici u drugoj polovini 19. veka diže se naglo stepen posvećenosti fizičkom razvijanju mladih i pojedinaca. Mlade aristrokrate i zaljubljenici u sport poput Lajoša Vermeša organizuju i svojevrsne prve preteče modernih olimpijada. Subotičko gimnastičko društvo osnovano 1880. integriše dobar deo gradske elite i daje impuls daljem razvijanju sporta uopšte. Ovo društvo iste godine organizuje priredbu u Dudovoj šumi i tad se prvi put spominje nova neobavezna igra fudbal. Neke pisane dokumentacije o zvaničnom dolasku i prvoj lopti u Subotici nema. Prema sećanjima spominje se da su gimnazijalci još 1890. godine upoznali pravila ove igre ali navodno na prvi mah fudbal je odbačen kao nepopularan, a takodje se tvrdi da je čak i pri Subotičkom sportskom društvu postajala fudbalska sekcija, ali to ne stoji jer je on osnovan 1894. godine. Najverovatnije i prava istina je da je prvu loptu doneo 1896. iz Beča Zoltan Vagner jedan od osnivača “Bačke”. Prvi pisani dokument govori i to je sigurno da je prva regularna i po pravilima fudbalska utakmica na ovim prostorima odigrana 22.5.1899. godine na prostoru današnjeg terena FK “Bačke” kod Somborske kapije. U pisanim tragovima tog vremena kojih je izuzetno malo navodi se da su gimnazijalci iz Subotice u Beogradu 21.7.1900. pokazali stanovnicima Beograda na Topčideru njima još nepoznatu igru “foot bel” koji im se navodno veoma dopala. Ima indicija da su gimnazijalci posetili još mnoge gradove južne Ugarske tada, današnje Vojvodine poput Sente, Bačke Topole, Vrbasa Kikinde itd, i demonstrativno pokazivali fudbal tamošnjem stanovništvu.

Pioniri fudbala Subotica 1899.

Nije samo u Subotici zabeležena tako rana pojava fudbalske lopte i fudbala uopšte. U tadašnjem Velikom Bečkereku današnjem Zrenjaninu prema navodima iz tamošnjeg lista “Torontal” fudbal je bio poznat i prvi put uočen čak 1889. godine! Bilo je napisano da određena grupa omladinaca iz varoši na livadi u neposrednoj blizini šume upražnjava jednom nedeljno neku novu vrstu “igre loptom”. Pominje se da je prvu fudbalsku utakmicu organizovalo Sportsko-veslačko društvo “Torontal Bečkerek” povodom prvomajske proslave grada 4. maja 1890. godine što bi onda značilo da je ovde prvi put odigran fudbal na ovim prostorima. Takođe 10 godina kasnije u istom listu “Torontal” navodi se da “29.aprila 1900. godine članovi Velikobečkerečkog biciklističkog kluba otvoriti igralište na kojem će pored biciklista i članova fudbalske sekcije...”. Da ovo nije daleko od istine može se zaključiti i po okolnim mesta. U Novom Bečeju se spominje da su se na livadi pokraj Gradištanske šume okupljali omladinci i igrali fudbal koji su videli iz varoši, a u pitanju je godina 1899.

FK Bačka 1901 prva slika

U Senti su na proslavi trgovačke omladine 9. juna 1899. godine Subotičani pokazali igranje fudbala koji su bili zadivljenim tim čudnim “engleskim loptanjem”. Naravno nakon nekoliko godina u tom mestu je osnovan klub, o čemu će biti reči kasnije. U Somboru su članovi SSU/ZSE sportskog udruženja koje je osnovano 1887. godine u početnim godinama delovanja bavili igrom fudbala, mada ne dugo. Uopšteno pod vlašću Austrougarske i brzom prodoru svega novog sa zapada pa tako i fudbala, on se raširio po celoj današnjoj Vojvodini brzo i pre nego u drugim delovima današnje Srbije. U svakom većem ili manjem mestu postojao je neki student, pripadnik gradske aristrokratije koji je odlazio na studije u Beč, Budimpeštu, Prag ili Nemačku i odatle dolazio sa znanjem o toj novoj igri i loptom. Tako su već u prvim godinama 20. veka bili osnivani klubovi u manjim mestima poput: Bajmoka, Sente, Bele Crkve, Kikinde, Kovina, Debeljače, Čantavira, Mola, Ade...

Da se vratim na centralnu Srbiju. Pionir razvoja fudbala u ovom delu Srbije, a i uopšte fudbala u Srbiji i jedan prvih “loptača” bio je inženjer Danilo Stojanović zvani Čika Dača koji je zavoleo i počeo da igra fudbal za vreme studija u Nemačkoj za poljsku “Vislu”. Po povratku sa studija građevine mladi Čika Dača dolazi da radi u Kragujevac kao stručni nastavnik u Vojno-zanatskoj školi. U slobodno vreme on uči svoje đake novoj zanimljivoj igri – fudbalu, loptanju na dva gola koja su bila omeđena u početku školskim kapama pitomaca zainteresovanih za igranje. To je bilo početkom 20. veka, nedugo zatim na tim livadama Čika Dača i osniva treći po starosti klub u Srbiji: SK "Šumadiju".

SK Šumadija 1904. godine

U narednim člancima pozabaviću se godinama i načinu osnivanja prvih fudbalskih klubova. Ovo je bio uvod o samim prvim koracima koje je napravio fudbal u našoj zemlji.